Desen dediğimiz her çalışma bir çizim midir? Her çizim bir desen midir? Çizim yapmak ile temsil edilmek arasında nasıl bir ilişki var?
Ingres "Desen yapabildiğin sürece sanatçısındır" demiş. Derslerde ve YouTube yayınlarında sıklıkla bahsettiğim "desen" kavramının ne olduğu üzerine bir yazı yazma ihtiyacı bu sözü tekrar okumam ile doğudu. En kısa hali ile "Desen", bir şeklin veya nesnenin çizgi ve formlarla ifade edilmesidir. Sanatsal bir ifade aracı olarak desen, hem soyut hem de somut kavramları temsil etmek için kullanılabilir. Peki, Desen dediğimiz her çalışma bir çizim midir? Her çizim bir desen midir? Çizim yapmak ile temsil edilmek arasında nasıl bir ilişki var?
Resim sanatın temelinde "desen" yatar, Ingers buna atıfta bulunuyor. Desen, sanatçının hayal gücünü ve yaratıcılığını ifade etmenin en etkin yolu. Biraz kişisel bir şey. Bir öğrenme hali daha çok. En etkili yol dememiz bundan. Desen, sanatçıya bir nesneyi veya kavramı basitleştirilmiş bir şekilde sunma imkanı veriyor. Çizim tekniğinin bir üstü olan durum. Resimde çizimin nasıl yapılması gerektiğine dair bir çok teknik var. Sanatçı/Tasarımcı adayı yolculuğuna bu teknikleri öğrenerek başlıyor. Teknikler öğrenirken yorum yapmaya başlayan çizer yeni bir evreye geçiyor. Bu evrede yaptığı çizimlere "desen" diyoruz. Yani desen, yorum yapılmış çizim aynı zamanda.
Desende yorum nedir? Çizim tekniği olarak ele almanın dışına nasıl çıkılmış oluyor diye sorarsanız, cevabım şu olur. Resimde teknikler çoğunlukla tekildir, nadiren karışım olur, bir malzemenin nasıl kullanılması, hazırlanması, sunulması gerektiğine dair yöntemler sunar. Oysa farklı malzemeleri harmanlamak, bunları birleştirmek zanaatınıza olan hakimiyettinizle ve kavrayışınızla çeşitlenir. "Avatar: Son Hava Bükücü" çizgi filminde Uncle Iroh karakterinin Prens Zuko'ya Ateş bükme tekniği olarak yıldırım yaratmayı bir su bükücüyü incelemesi sonucu bulduğunu açıklaması gibi ya da Usta Yoda'nın dediği gibi öğrendiğini yeniden öğrenmek...
Desen, bir çalışma yöntemi olarak da kullanılabilir. Desen, bir sanatçının kompozisyon becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Desen, sanatçının bir nesnenin veya kavramın oranlarını ve perspektifini doğru bir şekilde tasvir etmesini sağlar. Bu konuda en belirgin örnek Leonardo da Vinci'nin çalışmalarıdır. Kennet Clarke Leonardo için: "Leonardo'nun bir şeyleri bildiği için bu kadar iyi çizdiği söylenir; çok iyi çizdiği için bir şeyleri bildiğini söylemek daha doğrudur." diyor. Yani çizerken öğreniyoruz, öğrenmek için yaptığımız çizimler desendir.
Desen, bir düşünce biçimi olarak da görülebilir. Desen, sanatçının dünyayı görme şeklini etkiler. Leonardo burada bir kez daha karşımıza çıkan etkili örnek. Çalışmalarını, notlarını incelediğimizde aklında yer alan her soruyu çizimleri ile açıklamaya çalışan, düşüncelerini çizim yolu ile anlatan bir mucit olarak karşımıza çıkıyor. O zaman desen, sanatçının çevresini daha dikkatli bir şekilde gözlemlemesine ve daha yaratıcı bir şekilde düşünmesine yardımcı olan bir araç aynı zamanda.
Desen, soyut kavramları ifade etmek için de kullanılabilir. Örneğin, bir sanatçı, desen kullanarak aşk, üzüntü veya mutluluk gibi duyguları ifade edebilir. Desen, sanatçının iç dünyasını ve duygularını dışa vurmanın bir yoludur.
Yukarıda yer alan örneklerde görüldüğü gibi desen, sanatta önemli bir yere sahiptir. Desen, sanatçının ifade gücünü artıran ve sanat eserine derinlik ve anlam kazandıran bir araçtır. Çizgi, ton, perspektif, doku tekrarı, renk bunlar üzerine düşünürken bir yandan bir eylem başlar. Kağıtla, kalemle, fırça ile şekillenen düşünceler sanat eserini oluşturur. Sanatsever kişi bitmiş işi bilir: Mona Lisa, Avinyonlu Kadınlar, Atina Mektebi, Rembrant'ın otoportreleri hepsi birer bitmiş iştir ve birde bu eserlerin taslakları vardır. Zamanın derinliklerinde biryerde bir şekilde korunarak kalmış bu narin notlar bize sanatçının yolculuğunu aktarır. Teo'ya Mektuplar da ki Van Gogh'un çizimleri, Leonardo'nun defterleri bilinen popüler örneklerdir. Sanatçı asıl bu işleri incelediğinde gerçek öğrenmesine başlar. Bu öğrenmeden doğan esinlenmeler ve alınan notların tamamı "desen"dir.
Çok karıştırılan bir konu, teknik yeterliliği "desen" sanmak. Taslak özelliği olması çok kıymetli, Giacometti'nin çalışmaları gibi. İnce ve Uzatılmış Figürler, Boşluk ve Ölçeğin ilişkisi, Giacometti'nin eserlerinde modern insanın varoluşsal durumuna dair derin bir tefekkür sunmasını sağlar. Figürlerin inceliği ve izolasyonu, modern insanın yalnızlığı ve kırılganlığını vurgulaması "desen"de saklı.
Desenin en güzel tanımı ressam Paul Klee'den geliyor: "Desen bir çizgi ile yürüyüşe çıkmaktır." Sonuç değil, yolculuk olan, yaptığımız işi tanımlayan bir kavram olarak "desen" her şeyin başlangıcı. Görsel Sanatlarda ürün veren kişi için konu değil, üretimin ön planda olduğu bir akıl halinin tanımlamak için kullandığımız genel terim hakkında düşünmeye, üretmeye devam ederek sizleri selamlıyorum.
Uzun Yaşayın ve Parlayın
#fevkaladesohbetler #blog #sohbet #sanat #kültür #felsefe #art #resim #günlükhayat #drawing #edebiyat #deneme #sanatyazısı #canberkkoç
ความคิดเห็น